Η ΜΠΑΜΠΩ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ

Μπάμπω
από την Ανατολική Ρωμυλία 

Από τη Χρυσή Φουντούκα

Η Μπάμπω είναι ένα από τα χαρακτηριστικότερα θρακιώτικα έθιμα που έφεραν μαζί τους οι πρόσφυγες από την Ανατολική Ρωμυλία. Αναβιώνει στις 8 Ιανουαρίου, ανήμερα της Αγίας Δομινίκης και σκοπό έχει την απόδοση τιμής στο πρόσωπο της γιαγιάς, η οποία συνέβαλε στη γέννα των παιδιών. Η γιαγιά στην αρχαιότητα, λεγόταν μάμμη και ως έμπειρη στη ζωή, ήταν αυτή που με τη σοφία και την πείρα της βοηθούσε τις έγκυες στη γέννα. Με τα χρόνια η «μάμμη» έγινε μαμή και από γιαγιά απόχτησε τη σημασία της μαίας. Πρωί-πρωί η γκάιντα σημαίνει συναγερμό και όλες οι παντρεμένες του χωριού συγκεντρώνονται στο σπίτι της Μπάμπως με δώρα και ένα κομμάτι σαπούνι. Μ' αυτό της πλένουν τα χέρια και ύστερα τα φιλούνε. Της προσφέρουν λεφτά, πράσα, πίτες (μπουγάτσα της Μπάμπως) και μαγειρευτό λάχανο με σιτάρι και η Μπάμπω με τη σειρά της εύχεται καλλιτεκνία. Τέλος της δίνουν το μπαϊράκι και ξεκινά η γιορτή και… η κυριαρχία των γυναικών. Οι ομάδες των γυναικών με τις παραδοσιακές φορεσιές θα περιδιαβούν όλο το χωριό με χορό και τραγούδι.

Το μπαϊράκι της Μπάμπως είναι ένας σταυρός από ξύλο κρανιάς. Στις άκρες του είναι μυτερός και στολίζεται με τρία μήλα που συμβολίζουν τη γονιμότητα. Στην κεφαλή του σταυρού τοποθετούν ματσάκι με βασιλικό, ένα άσπρο μαντήλι, σύμβολο αγνότητας και ένα κόκκινο μαντήλι, για να διώχνει το κακό. Στο σταυρό κρεμούν και ένα ρόδι.

Επί Τουρκοκρατίας κυριαρχούσε η αντίληψη ότι όσοι ήταν οι σπόροι του ροδιού τόσοι ήταν και οι Χριστιανοί στην περιοχή. Κρεμούσαν επίσης και καλαμπόκι, που «σκάει» στη φωτιά, επειδή πίστευαν ότι έτσι θα… σκάσει κάποια στιγμή και η Επανάσταση. Όλα τα παραπάνω… στολίδια χρησιμοποιούνταν συγχρόνως για να καλύπτουν το σταυρό, για να μην τον αντιληφθούν οι Τούρκοι, αφού το έθιμο όριζε ο σταυρός να μπει σε όλα τα σπίτια των Χριστιανών για να τα αγιάσει. Επί Τουρκοκρατίας κυριαρχούσε η αντίληψη ότι όσοι ήταν οι σπόροι του ροδιού τόσοι ήταν και οι Χριστιανοί στην περιοχή. Κρεμούσαν επίσης και καλαμπόκι, που «σκάει» στη φωτιά, επειδή πίστευαν ότι έτσι θα… σκάσει κάποια στιγμή και η Επανάσταση. Όλα τα παραπάνω… στολίδια χρησιμοποιούνταν συγχρόνως για να καλύπτουν το σταυρό, για να μην τον αντιληφθούν οι Τούρκοι, αφού το έθιμο όριζε ο σταυρός να μπει σε όλα τα σπίτια των Χριστιανών για να τα αγιάσει.